Dünyanın birçok ülkesinde aşılamanın tamamlanması için hala aylar var ve koronavirüsün daha bulaşıcı varyanları yayılıyor. Uzmanlarsa yüz maskesinin koruyuculuğu konusunda daha fazla düşünmek gerektiğini söylüyor.
Uzmanlar BuzzFeed News’e yaptığı açıklamada en iyi maskenin kişinin içinde bulunduğu koşullara göre değişiklik gösterebileceğini söylerken, standartlara uymayan kumaşların virüsü engellemeyeceğini belirtti.
Colorado’da Denver Üniversitesinde aerosol bilimcisi olan Alex Huffman “Maskenin kaltesi bir yerde çok önemli, ancak öte yandan insanların nasıl bir araya geldiği de önemli” dedi.
ÇİFT MASKE NASIL VE NE ZAMAN KULLANILMALI?
Amerikan Halk Sağlığı Birliği direktörü Dr. Georges Bejnamin konuyla ilgili olarak “Maske takmak iyidir, iki maske takmak daha iyidir yaklaşımı muhtemelen doğru. Ancak doğru takılmış bir maske, doğru takılmamış iki maskeden iyidir. Eğer doğru takılmış iki maskeniz varsa bu harika” dedi.
BuzzFeed News hazırladığı dosyada insanların hem kendilerini hem sevdiklerini korumak için neler yapabileceğini uzman doktorlar ve bilim insanlarına sordu.
MASKEDE KESİNLİKLE BOŞLUK OLMAMALI
Uzmanlara göre ister iki tane maske takın, ister N95 maske veya kumaş maske takın, dikkat etmeniz gereken en önemli şey yüzünüze tam oturup oturmadığı. Takılan maske kişinin ağzını ve burnunu tamamen kapatmalı.
Virginia Tech inşaat ve çevre mühendisiği profesörü Linsey Marr “Maskenin yüze iyice oturması gerekir. Böylece havanın ve virüsün kolayca sızabileceği boşluklar oluşmak. Maskede boşluk oluşması, maskeyi delmiş olmak gibidir” dedi.
Virüslerin havadan bulaşması konusunda uzman olan Marr, bu ayın başında yayınlanan bir makalesinde cerrahi maskenin üzerine kumaş maske takarak sızıntıların önlenebileceğini ileri sürdü. Bu arada, maskelerin yüze tam olarak oturmasına yardımcı olan bazı aparatlar da geliştirildi.
KİMLER ÇİFT MASKE TAKMALI?
San Francisco’daki Kaliforniya Üniversitesi’nde bulaşıcı hastalıklar doktoru olan Gandhi insanların başkalarıyla arasına mesafe koyabileceği açık hava aktivitelerinde çift maske takmasına gerek olmadığını söyledi. Gandhi’ye göre çift maske takmak, mesafeyi korumanın zor olduğu kapalı alanlarda daha önemli.
Kaliforniya Üniversitesi’nde emidemiyoloji profesörü Dr. George Rutherford ise kumaş maske takmayı veya yüzüne kolayca tam oturan tek bir tabakayı tercih ettiğini söyledi. Bazı uzmanlar kolay nefes alındığı ve yüze tam oturduğu sürece kumaş maskenin bir sorun teşkil etmeyeceğini ve aynı anda üç veya daha fazla maske takmanın muhtemelen gereksiz olduğunu söyledi.
Gandhi çok sayıda maskeyi aynı anda takmak konusunda “Sadece sesinizin duyulmamasını sağlar, bunun yanında fazladan bir koruma etkisi sağlamaz” dedi.
N95 MASKEYİ NEREDE TAKMALIYIM?
Virüsten koruma konusunda N95’ler altın standarda sahip olsa da, piyasada yeterince bulunmıyor. Eğer bunlara erişiminiz varsa, uzmanlar N95 maskeyi toplu taşıma, market gibi yabancılarla birlikte bulunulan kapalı alanlarda kullanılmasını tavsiye etti.
Kaliforniya Üniversitesi Tıp Bölümü’nden Bob Wachter ise “Salgındaki yeni dalganın hacmi daha büyük. Bu nedenle yanınızda duran kişiden enfeksiyon kapma ihtimaliniz daha fazla” dedi.
Bazı uzmanlar ise N95 kullanımını tartışıyor. Bazı Avrupa ülkeleri market ve toplu taşıma araçlarında tıbbi derecede yüz koruması kullanılmasını talep etmeye başlasa da, N95 gibi maskelerin sağlık çalışanları için ayrılması gerektiği söyleniyor.
Virüsün daha bulaşıcı varyantlarının yayılması, kişinin ev dışındaki tüm aktivitelerini hiç olmadığı kadar riskli hale getiriyor. Wachter’a göre maskeler arası hiyerarşi şöyle “Cerrahi maske kumaştan daha iyidir, N95 ise cerrahiden daha iyidir” dedi.
Amerikan Halk Sağlığı Birliği direktörü Dr. Georges Benjamin’e göre herkesin maskeli olduğu kapalı alanlarda endişelenmek gerekmiyor. Benjamin “Yeterince kalın bir maske takarak riski azaltırsınız. Yaptığımız ortalama önlemlerin çığunu yapan bir insan için düzgün takılmış kalın bir kumaş maskenin yeterli olacağını düşünüyorum” dedi.
KUMAŞ MASKE, YENİ KORONAVİRÜS VARYANTINDAN KORUR MU?
Uzmanlar virüsün eski versiyonlarına kıyasla yeni varyantların maskelere daha çok nüfuz edecek süper güçleri olmadığını söyledi. Ancak yeni varyantların bir kişiyi hasta etme olasılığı daha yüksek.
Colorado’da Denver Üniversitesinde aerosol bilimcisi olan Alex Huffmann “Maskelerin partikülleri durdurmaya karşı daha az efektik olmasıyla değil, daha çok varyantların daha efentif iletilebilmesi ile ilgili. Maskeler işini yapmaya devam ediyor” dedi.
Virüsün varyantları ve onları neyin daha bulaşıcı yaptığına dair bilgiler henüz çok az. Bu varyantlar hücrelere girmede daha iyi olabilriler veya enfekte bir kişi konuştuğunda ya da öksürdüğünde daha fazla viral partikül yayıyor olabilir.
Jonhs Hopkins Sağlık Güvenliği Merkezi’nden bulaşıcı hastalıklar uzmanı Amesh Adalja koronavirüsün yeni varyantlarına dair “Bu maskeleri takma şeklinizdeki her türlü kusurdan yararlanabilirler. Eğer çürük bir maskeniz varsa veya maskenizi yeterince iyi takmamışsanız virüse yakalanma oranınız eskiye göre daha yüksek” dedi.
Eğer hala bandana veya tek katlı bir kumaş maske kullanıyorsanız, değiştirmenin zamanı geldi.
Visürün daha bulaşıcı varyasyonları yayıldığı için, uzmanlar maskelerin koruma özelliğinin yükseltilmesi gerektiğini söyledi. Benjamin “İnsanlar artık bandanaları maske gibi kullanmayı bırakmalı. Bunu yapmak riski belli bir ölçüde azaltsa da tam koruma sağlamaz” dedi.
British Columbia Üniversitesi Zooloji Bölümü’nde mikrobiyolog olan Rosie Redfield, kullanılan maskede sızıntı olup olmadığının kontrol edilmesi gerektiğini söyleyerek “Nefes verdiğinizde sıcak havayı yanaklarınızda sıcak havayı hissediyor musunuz? Dışarı çıktığınızda gözlüğünüz buğulanıyor mu? Maske kenarlarını yüzünüze sıkıca bastırdığınızda nefes almakta zorlanıyor musunuz? Bu soruların yanıtı evetse taktığınız maske sızdırıyordur. Burun telinin şeklini değiştirmek veya maskenin lastiklerini sıkmak işe yarayabilir; ama başka maske denemeniz gerekir” dedi.
Redfielf maskenin havayı ne kadar iyi filtrelediğini test etmek için ağzınıza bastırıldığında içerden dışarı doğru hava üflemenin zor olduğunu görmeniz gerektiğini söyledi.
Redfield’a göre içerden dışarı hava üflemek sanki maske hiç yokmuş gibi kolaysa, kullanılan maske yeterince iyi bir maske değil.
Uzmanlar, filtresi olan, birkaç kez yıkanabilir çok katmanlı bir bez maske takılmasını tavsiye ediyor. Gandhi, iki kumaş katmanı arasında filtre dikilebileceğini söyledi. Wachter ise “Tek kat maske takıyorsanız ve özellikle aşı olmamışsanız, sizin yerinizde olsam çift kat maske veya yüksek kalite maske kullanırdım” dedi.
DAHA FAZLA İNSAN AŞILANANA KADAR SOSYAL MESAFEYE DEVAM
Covid-19’un yayılmasını önlemek için maske bir yol olsa da, sosyal mesafe hala dikkat etilmesi gereken bir kural.
Kalabalıktan kaçınmak, kapalı alan aktivitelerini sınırlandırmak ve olabildiğince evde kalmak gibi önlemler ise hala geçerli.
Bu mesaj, pandeminin başından beri çeşitli sağlık otoriteleri tarafından vurgulandı. Bazı ülkeler bu tür kurallara karşı protestolar da gerçekleşti. Ancak uzmanlar önlemler konusundaki titizliğin elden bırakılmamasını ve aşı için uygun olanların gidip aşı yaptırması gerektiğini söylüyor.
My Net
